Rijangst? Wat nu?

Een miljoen Nederlanders heeft last van vorm van rijangst of spanning bij het autorijden. Dit is van grote invloed op hun leven en hun doen en laten. Rijangst leidt tot veel ongemak en onbegrip in de (directe) omgeving en dat maakt de stap om weer te gaan rijden vaak alleen maar groter.

Rijangst bestaat in allerlei verschillende soorten en maten, welke we verdelen in 3 hoofdgroepen:
1. Primaire rijangst
De bestuurder lijdt aan een ernstig gebrek aan zelfvertrouwen met betrekking tot de eigen rijvaardigheid. De bestuurder is bang geen overzicht te hebben of te houden. Dit kan ook op een beperkt vlak zijn, zoals bij het naderen van complexe kruispunten, invoegen als het druk is of afslaan van de motor bij optrekken bij groen licht of inparkeren.
Primaire rijangst kan op vele manieren voorkomen.

Enkele voorbeelden zijn:

Angst tijdens het rijden
Veel mensen zijn wel eens nerveus of angstig achter het stuur. Sommige mensen weigeren hierdoor zelfs helemaal om een auto in te stappen. Mensen met rijangst hebben allemaal een overeenkomst: autorijden wordt niet als ontspanning gezien. Ze beginnen al te twijfelen en te piekeren als ze het verkeer in moeten.

Angst door routinegebrek
Pas wanneer je geroutineerd bent in het autorijden zul je je vrij en ontspannen voelen in het verkeer. Of je de routines onder de knie krijgt hangt af van hoeveel je autorijdt. Wanneer je een tijd lang niet rijdt, zul je merken dat je je vaardigheden verliest. Het is dus belangrijk dat je met autorijden bezig blijft. Het komt echter redelijk vaak voor dat er nauwelijks routine in het autorijden wordt ontwikkeld. Een voorbeeld:Je bent 18 en je haalt je rijbewijs. Een auto zit er nog niet in. Dus de eerste jaren rijd je niet of nauwelijks auto. Later in het gezin is er wel een auto. Maar meestal rijdt er maar één persoon met de auto en dat is je partner. En juist die persoon bouwt de meeste routine op en rijdt het relaxed. Ook in het weekend zal de auto door je partner worden gereden. Daardoor verlies je steeds meer vaardigheden in het autorijden en je ziet jezelf eigenlijk nooit genoodzaakt te rijden.

Faalangst
Het woord zegt het al: het is de angst om te falen bij de bediening van de auto of bij het deelnemen aan het verkeer. Faalangst bij rijbewijsbezitters is dus de angst om zodanig te falen en de controle kwijt te raken, zodat daar schade of erger uit voort komt. Ook het idee dat men soms niet kan meekomen in het verkeer en daardoor anderen tot last is, kan zulke ernstige vormen aannemen dat we het rustig als faalangst kunnen zien.Faalangst kan zowel positief als negatief zijn. Bij positieve faalangst presteer je juist extra goed wanneer je gestrest bent, terwijl bij negatieve faalangst het stressniveau te hoog is om nog te kunnen presteren.

Faalangst is in drie groepen te verdelen:
1. Cognitief: doordat je te zenuwachtig bent, kan je niet meer teruggrijpen op de kennis en kunde die je reeds verworven hebt
2. Sociaal: wat zullen anderen denken? Deze groep met rijangst vindt het erg dat je in het verkeer beoordeeld en waargenomen kunt worden. Zij maken zich druk om wat anderen mensen van hun rijgedrag zullen denken.
3. Motorisch: blokkeren van praktische vaardigheden. Motorische rijangst komt in de auto vaak naar voren door fouten in de bediening van het voertuig. Dat hoeft niet alleen met examens te zijn. Motorische rijangst kan ook tijdens de rijlessen al een rol spelen. Er wordt een beroep gedaan op het motorisch handelen. Er zijn mensen die er vreselijk tegenop zien iets met hun lijf te moeten doen. Dit handelen lukt niet, omdat de angst zorgt voor een verkrampte houding. De instructeur verwacht dit niet, omdat de kandidaat fysiek wel in staat is de oefening uit te voeren. Vooral in het begin van de rijlessen kan deze vorm erg naar voren komen.

Faalangst en perfectionisme gaan helaas goed samen, sterker nog: ze gaan vaak hand in hand. Perfectionisme kan leiden tot faalangst, omdat de druk om goed te presteren voor een perfectionist heel hoog is. Perfectionisten willen rijden zoals het hoort en verwachten dat anderen dit ook doen. Wanneer dit niet gebeurt, maakt dat onzeker en kan leiden tot rijangst.

Rijexamenvrees
De instructeur vond je goed rijden en zelf was je aardig zeker in de auto. Aan het begin van het rijexamen wist je het echter opeens niet meer: er was een blokkade ontstaan in je denken en je doen. Zelfs de bewegingen en handelingen die een automatisme waren geworden haperden. Het gevolg hiervan: gezakt voor het rijexamen.
Rijexamenvrees is een vorm van faalangst, die speciaal voorkomt bij het rijexamen. Bij het rijexamen moeten er opeens prestaties worden geleverd die door anderen worden beoordeeld. Men staat hier dus onder extra sterke druk. De druk om te slagen en de angst om te mislukken leiden bij mensen met rijexamenvrees tot lagere prestaties dan verwacht. Deze mensen hebben wel de capaciteiten, maar raken geblokkeerd op het moment van het rijexamen. Het is dan ook erg belangrijk om te leren omgaan met de angst om fouten te maken en dat op een manier zodat er een positieve spanning ontstaat. De energie die eerst verloren ging aan rijexamenvrees kan nu gericht worden op geconcentreerd en veilig rijden.

Het CBR is in januari 2009 een proef gestart met faalangstexamens. Kijk hier voor meer informatie.

Angst voor auto(snel)wegen
Dit is de meest voorkomende vorm van rijangst. Iedereen kent wel iemand in zijn omgeving die de snelweg niet op durft. Wanneer je deze vorm van rijangst hebt gekregen doordat je simpelweg te weinig ervaring hebt opgedaan met het rijden op de snelweg of doordat het al heel lang geleden is dat je op de snelweg hebt gereden en niet weet of u het nog wel kan, adviseren wij je om contact met ons op te nemen.

Angst voor water, tunnels, viaducten, bruggen, rotondes etc.
Er zijn natuurlijk nog veel meer soorten rijangst te noemen, maar één ding is zeker: rijangst maakt het leven complex. Het kan je afhankelijk van anderen maken, want als je partner bijvoorbeeld in het ziekenhuis komt te liggen dan zou het toch fijn zijn om hem op te kunnen zoeken zonder dat je aan iemand hoeft te vragen je erheen te brengen.
Denk ook eens aan een sollicitatie: een rijbewijs is vaak een eerste vereiste. Eigenlijk levert rijangst alleen maar nadelen op. Er zijn veel voorbeelden te noemen van vervelende dingen, waar je als rijangstige mee te maken hebt. Rijangst kost bijvoorbeeld tijd, denk maar eens aan het vermijden van de snelweg. Je gaat van verkeerslicht naar verkeerslicht, van rotonde naar 30km zone. Een andere optie is het openbaar vervoer. Maar zeg nou zelf, dat voldoet niet als je naar een afgelegen plek moet. Wat dacht je van een weekendje weg of naar familie buiten de stad? Het is allemaal een stuk lastiger en tijdrovender als je niet durft auto te rijden. Rijangst kan ook je sociale leven beïnvloedenen wekt onbegrip en irritatie op bij anderen. Rijangst veroorzaakt schaamte en geeft je een rotgevoel.

Rijexamenvrees
De instructeur vond je goed rijden en zelf was je aardig zeker in de auto. Aan het begin van het rijexamen wist je het echter opeens niet meer: er was een blokkade ontstaan in je denken en je doen. Zelfs de bewegingen en handelingen die een automatisme waren geworden haperden. Het gevolg hiervan: gezakt voor het rijexamen.
Rijexamenvrees is een vorm van faalangst, die speciaal voorkomt bij het rijexamen. Bij het rijexamen moeten er opeens prestaties worden geleverd die door anderen worden beoordeeld. Men staat hier dus onder extra sterke druk. De druk om te slagen en de angst om te mislukken leiden bij mensen met rijexamenvrees tot lagere prestaties dan verwacht. Deze mensen hebben wel de capaciteiten, maar raken geblokkeerd op het moment van het rijexamen. Het is dan ook erg belangrijk om te leren omgaan met de angst om fouten te maken en dat op een manier zodat er een positieve spanning ontstaat. De energie die eerst verloren ging aan rijexamenvrees kan nu gericht worden op geconcentreerd en veilig rijden.
Het CBR is in januari 2009 een proef gestart met faalangstexamens. Kijk hier voor meer informatie.

2. Traumatische rijangst
Traumatische rijangst als gevolg van een ongeval of bijna-ongeval. Deze vorm van rijangst ontstaat als gevolg van een ernstige stressgevende situatie, zoals ongevallen met zwaar letsel of zelfs dodelijke afloop, waarbij sprake is van levensbedreiging, ernstig lichamelijk letsel of een bedreiging van de fysieke integriteit. Deze situaties zijn voor de persoon traumatisch. Symptomen kunnen zijn: herbeleving (nachtmerries of flashbacks) van het ongeval, vermijding of emotionele uitschakeling van herinneringen aan het ongeval, klinische depressie, ernstige prikkelbaarheid met slaapstoornissen, extreme spanning als gevolg van bepaalde prikkels, irritatie en hevige schrikreacties. Vaak is er sprake van onvoldoende zelfvertrouwen doordat men een gebeurtenis heeft meegemaakt of bang is om aan het verkeer deel te nemen.

3. Fobische rijangst
Bij deze vorm van rijangst zijn bestuurders bang de controle over zichzelf kwijt te raken en daarmee uiteindelijk de controle over de auto. Bij het naderen van bijvoorbeeld een tunnel, een hoge brug of bij het rijen op de snelweg hebben ze last van angst, paniekaanvallen en hyperventilatie. Soms vallen zij flauw of krijgen in het ergste geval zelfs een hartaanval. Mensen met een fobische rijangst worden onder andere bij het naderen van een verkeerssituatie die zij eng vinden, bang dat zij een paniekaanval krijgen. Heb je last van fobische rijangst? Kijk hier voor meer informatie en hulp.

Advies en hulp bij rijangst
Herken je jezelf in een van bovenstaande voorbeelden? Zoals gezegd zijn er in Nederland èèn miljoen mensen die lijden aan één of andere vorm van rijangst. Een half miljoen Nederlanders vermijdt het autorijden. Bijna acht procent van de vrouwen in de leeftijd van 45 tot 65 jaar met rijbewijs rijdt nooit. Dit laatste is grotendeels te wijten aan de vorm van rijopleiding en manier van les geven tijdens het leren rijden. Vrouwen leren anders dan mannen. Dat geldt ook voor het besturen van een auto. Soms krijgen vrouwen niet de juiste middelen aangereikt om overzicht te houden en ontspannen te leren rijden. Ze worden hierdoor onzeker en verliezen controle in moeilijke situaties. Tijdens stressvolle periodes in hun leven zijn vrouwen gevoeliger dan mannen, voor het ontwikkelen van een ernstige vorm van rijangst. De fysieke pijn, misselijkheid of hyperventilatie die ze tijdens een autorit hebben gevoeld koppelen ze aan deze specifieke verkeerssituatie, waardoor ze vermijdingsgedrag gaan vertonen. In het ergste geval besluiten ze nooit meer auto te rijden.

Wil je jouw rijangst overwinnen? Neem dan contact op met Autorijschool Ina Krul. De rijlessen worden gegeven door een RaNed (voormalig A&R) erkend faalangstinstructrice. Mogelijk wordt de begeleiding geheel of gedeeltelijk door u zorgverzekeraar vergoed. De lessen worden zo gegeven dat je naar de situatie toe zal gaan en niet de situatie naar jou. Dus van makkelijk naar moeilijk.
De lessen zijn niet alleen bedoeld voor mensen met rijangst. Het kan ook zijn dat je om één of andere reden langere tijd niet of nauwelijks gereden heeft of dat je door het drukker wordende verkeer wat onzeker geworden bent. Door nieuwe kennis en vaardigheden op te doen krijg je meer zelfvertrouwen en leer je (weer) omgaan met het hedendaagse drukke verkeer. Je krijgt weer plezier in het autorijden en zult daardoor weer meer ontspannen in de auto zitten.
                                                                                                                             

Rijangst test Doe hem nu!